حلزونهای پسر

«دیشب خواب گوگرد می دیدم: روی باریکه ای از زمین، که روزگاری سنگفرش بود؛ یک راه سنگفرش ضخیم به رنگ مس، تَلی از گوگرد را آتش زده بودم. شعله های لاجوردی جرقه می زدند و ریز می رفتند آن بالا، بوی تیز و تلخی داشت، نم می نشاند توی چشم آدم و سوز می انداخت ته گلو. نمی دانم که چرا همه اش می ترسیدم راه سنگفرش ناپدید شود یک موقع؛ بااینکه می دانستم هرگز هیچ سهمی نداشته ام در آنجا، می ترسیدم، می ترسیدم گم شوم...»

این افتتاحیه رمان حلزون های پسر نوشته احمد آرام است. افتتاحیه ای تأثیرگذار که خواننده را تشویق می کند که سطرهای بعدی را هم بخواند و پیش برود و  پس از درگیرشدن با رؤیاهای یکی از شخصیت های اصلی رمان، تا انتها با آن همراه شود.

اما فراموش نکنیم «حلزون های پسر» رمانی ست که خواندنش فرق می کند با خواندن خیلی رمان های دیگر، کمی صبر، حوصله و دقت لازم دارد. این تفاوت هم ناشی از تفاوت شیوه روایت آن است که مستقیم و سرراست نیست، تودرتوست و مملو از شکست های زمان  و مکانی و تغییر راوی ها. به نسبت همین دشواری، وقتی خواننده به تدریج خط و ربط داستان را پیدا می کند، علاوه بر خود داستان، با شکل روایت آن نیز ارتباط برقرار کرده و لذت تازه ای را تجربه می کند.

احمد آرام نویسنده ای جنوبی و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد در رشته بازیگری و کارگردانی است. به قلم او تاکنون «مرده ای که حالش خوب است»، «غریبه در بخار نمک»،«آن ها چه کسانی بودند»، «یک نفر را می خواهم با من سوپ اردک بخورد»،«تربیت کننده سگ ماهی» و... منتشرشده که در این میان «غریبه در بخار نمک» نخستین جایزه ادبی یلدا را برای او به ارمغان آورده.

احمد آرام برای نوشتن این رمان به سراغ یکی از سنت های قدیمی مردم بوشهر رفته؛

سنتی که زشتی ها و زیبایی های، تلخی و شیرینی های خاص خود را دارد، اما اهمیت استفاده از آن به عنوان پس زمینه رمان، غنای محتوایی ست که به رمان بخشیده است.

این سنت قدیمی «ذکر دشنه» نام دارد و در مواقعی کاربرد داشته که دو مرد عاشق یک زن بوده اند. همانند همه جوامع مردسالار در بافت سنتی مردم آن ناحیه، تصمیمِ خود دختر نقشی در انتخاب نهایی نداشته و دست آخر این خود مردان بوده اند که طی یک مبارزه ماجرا را حل و فصل می کردند.

در این حالت دو مرد باید در مبارزه «ذکر دشنه» شرکت می کردند و در این میان کسی که نخستین زخم را روی صورت دیگری می انداخت، بدون آنکه او را بکشد، برنده و صاحب آن دختر می شد و می توانست با او ازدواج کند. 

رمان حال و هوایی عاشقانه دارد، و سال ها بعد از مراسم ذکر دشنه ای اتفاق می افتد که قهرمان اصلی داستان بازنده ی آن بوده؛ او حالا در رؤیاهایش نامه هایی دریافت می کند که پس از پنجاه سال به زادگاهش بازگردد و دوباره در مبارزه ای این چنین  حضور پیدا کند.

احمد آرام تنها به استفاده از این سنت بسنده نکرده، او با پیوند زدن رخدادها با مسائل سیاسی و اجتماعی یکی از مهم ترین دوران تاریخی این دیار یعنی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به مضمون عاشقانه رمان، مایه هایی از سیاست نیز می افزاید و شکست عشقی قهرمان رمان را با شکست تلخ سیاسی مردم این دیار در ماجرای کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ پیوند می زند. بااین حال نباید از این نکته غافل ماند که مهم ترین ویژگی رمان همانا پیچیدگی ساختار آن است که از «حلزون های پسر» اثری متفاوت ساخته است.

* معرفی کتاب از الف کتاب