ضیافت شجاعی

درباره کتاب:

 

مجموعه داستان ضیافت را می‌توان به جرات از نخستین تجربه‌های سید مهدی شجاعی در داستان‌نویسی کوتاه به شمار آورد؛ چرا که حاصل بسیاری از آنها داستان‌هایی است که شجاعی در ابتدای جوانی و سال‌های دهه پنجاه تالیف کرده است.

ضیافت از این منظر شامل داستان‌هایی است که ویژگی عمده آنها آرمان‌گرایی نویسنده‌اش و اصرار وی بر ترسیم چهارچوبی انتقادی است که از منظر آن؛ شجاعی نگاه نافذ و منتقد خود به پدیده‌های به طور عمده اجتماعی پیرامونش را، به چالش کشیده است.

بر همین اساس در داستان‌های این مجموعه کمتر می‌توان تکنیک‌های روایی را جستجو کرد، اما طعم ناب دید بی‌پروای نویسنده در این داستان‌ها، راه را برای آشنایی با تفکر و شکل‌گیری اندیشه شجاعی به منظور انعکاس زشتی‌ها و زیبایی‌های زندگی در اجتماع پیرامونش در داستان باز می‌کند و در کنار آن برای بسیاری از داستان‌نویسان جوان مسیری را نشان میدهد که یک نویسنده صاحب قلم در گام‌های نخستین قصه‌نویسی طی کرده است.

به عبارت دیگر خوانش و مقایسه داستان‌های این مجموعه با سایر آثار تالیف شده توسط شجاعی در این حوزه، می‌تواند به خوبی سیر تطور اندیشه او را برای مخاطبان آثار وی رونمایی کند.

«ضیافت» در برگیرنده شش داستان کوتاه است که نخستین آن با عنوان «خالد» روایتی است ملودرام از زندگی مردی که فرزندانش با قدم نهادن برشانه‌های او و رسیدن به مکنت و مقام، او را از یاد برده و در نهایت از منزلش بیرون می‌کنند. پیرمرد که روزگاری خود صاحب جاه و مقام بوده و همه را به فرزندانش برای گذران زندگی سپرده است، در این داستان از منظر یک بی خانمان به شرح قصه زندگی‌اش می‌پردازد که بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دهه پنجاه را در درون خود بازتاب می‌دهد. از بی‌توجهی و بی‌مهری نسل جوان به خانواده و والدین تا آسیب‌های ناشی از ورود برخی نگاه‌های خاص سیاسی به جامعه و عوارض ناشی از تسلط سرسام‌آور مدرنیزم…

داستان«بیست و یک سال تجربه» را می‌توان از منظر نخستین نقدهای جدی نویسنده‌اش به نظام آموزشی حاکم بر مدارس دید و حتی این نظام را استعاره‌ای از سیستم حاکمیت بر جامعه در دهه پنجاه نیز به شمار آورد. شجاعی در این داستان با طعنه‌ای تلخ و طنزآلوده دانش‌آموزی را ترسیم می‌کند که با ترفندی بسیار ساده و اجرای شجاعانه‌اش، تمام حیله معلمش را برای نسق‌کشی از شاگردان کلاس زیر سوال برده و در عمل نشان می‌دهد تفکر حاکم بر نظام آموزشی کشور نتیجه ای جز فرار اجباری دانش آموز در بر ندارد و به عبارت دیگر حرف او این است که سازوکارهای پوسیده حاکم بر روابط اجتماعی جامعه‌اش چیزی جز طغیان و خروج از وضعیت موجود جامعه به صورت ناخودآگاه را با خود به همراه نخواهد داشت.

داستان «ناخلف» را می‌توان در زمره نخستین داستان‌هایی به شمار آورد که امروزه در ژانر داستان انقلاب جای می‌گیرند. ناخلف حکایتی است عاطفی و تاثر برانگیز از رابطه پسر نوجوانی که مشغول به فعالیت‌های انقلابی است و پدر ساواکی‌اش در اندیشه زندانی کردن اوست و در نهایت نیز ماجرا بر عکس به فرجام می‌رسد.

اگر پدر ساواکی در داستان ناخلف را بتوانیم نماینده از تیپی اجتماعی بدانیم که طغیان انقلابی مردم ایران در دهه پنجاه را به نمایش می‌گذارد، پسر او و مصالح فروش داستان «شکار شکارچی» نماینده تیپی از جامعه هستند که با حرکت انقلابی و باور دینی جامعه همسو بوده و حاضرند تمام هستی خود را نیز برای آن فدا کنند. خوانش این تیپ‌های داستانی که خلق شده در دهه پنجاه به شمار می‌روند در داستان شجاعی به دلیل دور بودن از فضای کلیشه‌ای موجود بر این گونه داستانی، بسیار جذاب است.

داستان «تو گریه می‌کردی» در این مجموعه تلاشی است از سوی نویسنده برای ترسیم چگونگی حضور فقر مادی و فکری در ساختار زندگی اجتماعی جامعه؛ تا جایی که مخاطب را با واقعیتی مانند تمایل نداشتن یک پدر به بزرگ کردن نوزادش به دلیل مشکلات مادی، صریح و بی پرده روبرو می‌کند.