نظام اشیا

کتاب «نظام اشیا» اثری است که «ژان بودریار» جامعه شناس، فیلسوف و نظریه پرداز پسامدرنیته و پساساختارگرایی فرانسوی در حوزه مصرف و فرهنگ نوشته است. نویسنده کتاب «جامعه شناسی مصرفی» در اثر دیگرش با عنوان «نظام اشیا» همچنان بحث فرهنگ مصرفی جامعه را بررسی و نمود پدیده های فرهنگی مانند مدگرایی ، مصرف کالاهای مصرفی ، مصرف کالاهای لوکس را در کلیت خود ارزیابی می کند.

«بودریار» در راستای روند فکری اش در این کتاب یک نگاه جامعه شناختی و سیاسی دارد. علاوه بر این باید گفت که نظریه های مطرح شده در کتاب های «جامعه شناسی مصرفی» و «نظام اشیا» یک نظریه جدید در حوزه مصرف و فرهنگ است. نویسنده در کتاب «نظام اشیا» تلاش می کند نظام جدید مصرف را در ارتباط با رمزها و نشانه ها تحلیل کند. در نظر او بت واره شدن زندگی در سایه نظام سرمایه داری به اشیا، ماهیتی نمادین می دهد.

ژان بودریار ( ۲۰۰۷- ۱۹۲۹)، جامعه‌شناس فرانسوی است.

انسان چه رابطه‌ای با اشیا دارد؟

هر یک از ما در طول حیات خود شمار زیادی از اشیا را پیرامون خود گرد می‌آوریم؛ برخی به کار برآورده کردن نیازهای اولیه ما می‌آیند اما برخی دیگر در خدمت برطرف نمودن نیازهای ثانویه و اغلب کاذب ما هستند.

از این رو، پی بردن به اهداف و انگیزه‌های افراد برای ابتیاع اشیا و نیز گردآوی و چیدمانشان می‌تواند جالب باشد.

بودریار در کتاب حاضر تلاش کرده است به این موضوع بپردازد. وی بر این اساس که اشیا هر یک در حکم یک نشانه‌اند، بر این باور است که آن‌ها معنای خود را از نظام منسجم نشانه‌ها کسب می‌کنند.

به اعتقاد بودریار، کاربرد هر یک از اشیا تعیین‌کننده‌ نقش و مفهومشان نیست بلکه با نگرشی عمیق‌تر درخواهیم یافت که اشیا برای ما منزلت و پرستیژ به همراه می‌آورند یا عقده‌های روانی سرکوب‌شده‌مان را تسکین می‌دهند.

در واقع، اشیا نمایانگر طبقه اجتماعی افراد و نیز جایگزینی برای فقدان و غیبت روابط عاطفی و احساسی در زندگی هستند. از سوی دیگر، نظام تولید برای بقا باید در کنار خود نظام مصرف را نیز داشته باشد.

بنابراین، به کمک ترفندهای گوناگون که مهم‌ترین آن‌ها تبلیغات است، تلاش می‌شود با ایجاد نیاز در میان اقشار گوناگون جامعه میل به مصرف تقویت شود. نمونه‌ بارز این امر، رواج مدهای گوناگون در جامعه است به گونه‌ای که پیرو مُد بودن به عنوان یک ارزش اجتماعی مطرح می‌شود. همچنین سیر تحول اجتماع و مراحل مختلف آن در نحوه رابطه با اشیا و چیدمانشان در اطراف انسان‌ها بازتاب می‌یابد.