چهار کوارتت

چهار کوارتت پس از سرزمین بی حاصل، مهم‌ترین شعر الیوت و البته نه تا آن اندازه دشوارگوی و دیریاب است. این شعرِ تأملی که قالب شعرـ رساله و ساختار موسیقایی دارد، به گونه‌ای «کارنامه» شعری تی. اس. الیوت به‌شمار می‌رود. در سنجش این شعرِ به‌واقع خاص باید تا حدّ امکان از احکام جزمی عام ــ مخالف و موافق ــ پرهیز کرد. چهار کوارتت را در دهه چهل مهرداد صمدی ترجمه کرد و شعر البته به ترجمه دوباره نیاز داشت. خوش ندارم وارد نقد ترجمه او شوم (نقد ترجمه شعر کار بزرگان علم و انصاف است)، چرا که صمدیِ جوانسال آن سال‌ها در نظرم مردی است بزرگ و عزیز و ترجمه‌اش نمونه‌ای از همّت عالی آن دهه تکرارناپذیر. مترجم «از روی نقد و شرح» هرگز ترجمه نکرده است، اما به هر روی، پس از پایان ترجمه باید شرح و نقدهایی معتبر و روشنگر می‌یافت و در مجموعه می‌گنجاند. اکنون زمان آن رسیده است که الیوت‌خوانی درست با الیوت‌پژوهی دقیق به کمال رسد.