کیمیاگر

The Alchemist

بن جانسون

|     بنجامين جانسون معروف به بن جانسون در پانزدهم ژوئن 1572 در وست مينستر لندن متولد شد.

جانسون بعد از تحصيلات ابتدايي و متوسطه وارد آموزشگاه وست مينستر شد و ادبيات کلاسیک يونان و رم خواند، اما در سال 1589، براي كمك به خانواده‌اش درس را رها کرد. مدتی بعد آشنايي او با گروه بازيگران تئاتر، مسير زندگي‌اش را تغيير داد. او با نمايشنامه‌نويسان مختلف آشنا شد و به سمت اصلاح و تصحيح نمايشنامه‌ها رفت. در همين زمان، با تومان ناش آشنا شد. حاصل اين ديدار نوشتن نمايشنامۀ طنزی به نام جزيرۀ سگ‌ها بود که در 1597 به روي صحنه رفت، ولي به دلیل رویکرد تند انتقادی به طبقۀ حاكم، شوراي سلطنتي توقيفش کرد و بن جانسون را نيز به زندان انداخت. سال بعد، اولين نمايشنامۀ كمدي‌اش در تماشاخانۀ گلوپ به روي صحنه رفت و شكسپير در آن نقش‌آفريني كرد. او نمایشنامه‌های متعددی به رشتۀ تحریر درآورد، از جمله هر انساني اسير مزاج خويشتن است، هر انساني خارج از مشرب خويش است، شعرباف، نقاب سياهي، زن كم‌حرف و كيمياگر.  او در سال 1605 با نوشتن کمدی ولپن به شهرت بیشتری رسید. در 1612 رياست و سرپرستي نمايش‌هاي دربار را برعهده گرفت. بعد از مرگ شكسپير، رهبر مسلم شاعران و نمايشنامه‌نويسان به شمار می‌رفت. اما پس از مرگ شاه جیمز در 1625 با دربار اختلاف پيدا کرد. در اين سال‌ها كمتر روی موفقیت را دید. در 1628 قسمتي از بدنش فلج شد و ديگر نتوانست از بستر برخیزد. از سر فقر تمام نمايشنامه‌هايش را به مبلغ دويست ديده ليره فروخت.

جانسون سرانجام در 6 اوت 1673 و در سن 65 سالگي در لندن درگذشت.

داود دانشور

|     داود دانشور در سال 11325 در تهران متولد شد.

او از اعضای مؤسس گروه سینما و تئاتر آیین است و نمایشنامه‌های شاخصی همچون واتسلاو، روشنایی تیره، مصاحبۀ خیرخواهی برای سرخ‌پوست، دیوانگان و متخصصین، کسی به سرهنگ نامه نمی‌نویسد و پیرسگ خرفت را کارگردانی کرده است. دانشور فارغ‌التحصیل کارشناسی بازیگری و کارگردانی تئاتر از دانشکدۀ هنرهای دراماتیک (۱۳۵۷) و کارشناسی ارشد از دانشکدۀ سینما و تئاتر (۱۳۸۲) است. فعالیتش را از سال‌های دانشجویی با ایفای نقش در نمایشنامه‌های استثنا و قاعده، در انتظار گودو (۱۳۵۴) و نوشتن و اجرای نمایشنامۀ چاه (۱۳۵۵) آغاز کرد. چاه در مسابقه‌ای که کارگاه نمایش برگزار کرد رتبۀ دوم را به‌دست آورد.

|           بن جانسون به‌گمان برخی در سال 1571 متولد شد؛ دوره‌ی بزرگانی چون شکسپیر، مارلو و کید. او گرایش به هجو را در کارهای اولیه‌اش بروز داد، اما این نوشته‌ها اجراهایی ناموفق داشتند. وی درباه‌ی خود می‌گوید: «حال که الهه‌ی کمدی سرنوشتی بدشگون برایم رقم‌زده‌است، تراژدی را، اگر نگاه مهربان‌تری به من دارد، می‌آزمایم».سال 1603 نخستین نمایشنامه‌ی تراژدی او به نام سه‌یانوس را گروه بازیگران شکسپیر اجرا کردند. این رویکرد نیز توفیقی نصیبش نکرد. با آغاز قرن هفدهم جانسون شروع به خلق کمدی‌های بزرگ خود نمودکه از آن میان چهار اثر بیش از همه زبان‌زد است: ولپن (1605)، زن‌خموش (1609)، کیمیاگر(1610)، بازار بارتولومه (1614). پژوهشگران عرصه‌ی تآتر، کیمیاگر را جزو سه نمایشنامه‌ی بزرگ کمدی جهان نشان می‌کنند (دو دیگر، تارتوف و هرطور شما بخواهید). بن جانسون در سال 1637 از دنیا رفت. بر سنگ مزار او فقط این نوشته به چشم می‌خورد: « ای بن جانسون نایاب».

|           هجو حاضر در نمایشنامه‌ی کیمیاگر از استهزاء خردِ شیاد سر بر می‌آورد و بر علم قلابی کیمیاگری می‌تازد. با این وجود گویا بن جانسن بر سر آن نیست که تحقیر اخلاق را مضمون قرار دهد. وی با مهارتِ تمام اراذل و کلاه‌برداران جامعه را ترسیم می‌کند. «سابتل» و «فیس»، قهرمانان! یا شریران این متنِ کمدی، همچون سکان‌دارانِ کشتی، نمایشنامه را از میان امواج خروشان و گزنده‌ی دریای ریاکاری یا به تعبیری از لابلای رشته‌های به هم تنیده‌ی موقعیت‌های خنده‌آور عبور می‌دهند و تا زمانی که در دام خود گرفتار می‌شوند، مشتی قربانی بینوا را به وادی فریب و کلک می‌کشانند؛ قربانیانی که هر یک با بلاهت و جهل خاصخود سراپا ریش‌خند می‌گردند و بر سرِ دست می‌شوند.