وقت سکوت
«وقت سکوت» (oicnelis ed opmeiT، ۲۶۹۱) را «بزرگترین دستآورد اجتماعی رمان اسپانیا» و «رمانی تکرارنشدنی» نامیدهاند، گفتهاند اوج نثرنویسی معاصر اسپانیایی و از شاهکارهای رماننویسی معاصر است و ادبیات اسپانیا را به دو دورهی قبل و بعد از انتشارش تقسیم کرده است، کتابها و مقالاتی متعدد دربارهاش نوشتهاند، نویسندگان معاصر بسیاری آثارشان را به تأثیر از این کتاب نوشتهاند که خود کارگاه بیمانند داستاننویسی است، فقط اولیس جیمز جویس و در جستوجوی زمان ازدسترفتهی مارسل پروست را به لحاظ سبک و فرم با آن قیاس میکنند و آن را یکی از مهمترین رمانهای قرن بیستم نامیدهاند. این کتاب به بسیاری از زبانهای زندهی دنیا ترجمه شده است. در لو فیگارو لیتهرر دربارهی آن نوشتند «هیچکس نیست که کیفیت ادبی استثنایی این کتاب و قدرت حیرتانگیز آن را درنیابد. مارتینسانتوس بهترین نویسندهی نسلش است و رقیب ندارد». جی. جی. برائون در تاریخچهی ادبی اسپانیا دربارهاش نوشت «هنرمندی و تسلط نویسنده در کتاب موج میزند. در ضمن آنکه جامعهای مخوف و خاموشیگزیده را محکوم میکند، اثر هنری هیجانانگیزی است که گستردگی حیرتآور قدرت تجسم نویسندهاش را به نمایش میگذارد.». در نیویورک تایمز دربارهاش نوشتند «نمایشی بهشدت خلاقانه از شاعرانگی نثر و تبحر نویسنده در استفاده از تمثیل است و مهمتر از همه آنکه گفتار درخشان پایان کتاب تردیدی باقی نمیگذارد که نویسنده حاضر نبوده است به نوشتن رمانی رئالیستی بسنده کند. چنان که برمیآید پدرو خودِ اسپانیا است». در تایمز لیترری ساپلیمنت میخوانیم: «چیزی که بیدرنگ این کتاب را برجسته و بیهمتا میکند گرایش روشنفکری بینالمللی اصیل و مستحکم مارتینسانتوس و چشمانداز اخلاقی اوست [...] البته او با رژیم فرانکو سر ستیز دارد، اما در این رمان بلندپروازانهاش خودپسندی، کوتهبینی و خشونتی را برملا میکند که ژرفایش هیچ نوع حکومتی را بینصیب نمیگذارد.» این کتاب، به محض انتشارش، ستایش منتقدان و نیز عموم خوانندگان را برانگیخت و بیدرنگ جایگاهی باقی در تاریخ ادبیات اسپانیا کسب کرد و مسیر رمان اسپانیایی را، که پیش از انتشارش به راهی دیگر میرفت، بهکلی تغییر داد.