اشرف جان و رویاهای شهریور

درباره کتاب:

بسیارند آنها که دوست دارند، سوار بر ماشین زمان سری به گذشته بزنند؛ سفری خیال انگیز و جذاب، آمیخته به شور و شوق و عطراگین به بویِ خوش نوستالژی. اما چنین سفری تنها در خیال میسر است. رفتن به گذشته محال است، پس این سفر شاید، در واقع، آوردنِ گذشته به زمان حال باشد. همچون چیزی که در ذهن مجسم شده، در خیال جان گرفته و یا در قالب عکس و تصویر عینیت یافته است.

گاه تماشای یک فیلم کوتاه که به سال های دور مربوط است، ورق زدن مجله ای کهنه و یا حتی مرور عکس هایِ قدیمیِِ آلبوم خانوادگی، حکم ماشین زمان را پیدا کرده و ما را مسافر گذشته می کند.

کتاب «اشرف جان و رویاهای شهریور» حکم یکی از همین ماشین های زمان را دارد و در نوع خود منحصر به فرد است؛ زیرا نه از سر اتفاق، که برای همین منظور و به شکلی فکر شده توسط سیروس سعدوندیان و شرمین نادری، تدارک شده و به همت کتاب آمه به بازار آمده.

برخلاف سنت همیشه ی این صفحه که نوشته ها حکم معرفی کتاب ها را دارند، تا مخاطب با آشنایی قبلی به سراغ آن ها برود؛ شاید اینبار بهتر باشد چیزی نگوییم که پرده از راز این کتاب بردارد! مخاطب کتاب حاضر با اثری متفاوت و خاص روبه روست، پس چه بهتر که لذت کشف راز کتاب را برای او باقی بگذاریم. لذت غیرقابل پیش بینی بودنِ آنچه در لابلای صفحات کتاب، چه در قالب متن و چه در قامت تصویر، شاهدش خواهد بود.

تنها همین بس که اگر گذشته باز باشی، به سان آنها که حسرت خواری برای ایام رفته را خوش دارند، با این کتاب در جذبه ی شورِ نوستالژیکِ قدم زدن در کوچه باغ خاطرات ایام رفته غرق خواهی شد. و مخاطبی که اندکی با تاریخ معاصر دمخور باشد و بداند در شهریور ۱۳۲۰ چه بر این دیار گذشته، این لذت برایش دو چندان خواهد شد.

دوستی سال ها پیش نزد کسی کار می کرد که حرفه اش خرید کاغذ ها باطله، روزنامه ها و کتابهای کهنه درسی و غیر درسی بود؛ حکایت های جالبی از یافتن اشیاء بی ارزش، اما گرانبهایی برای گذشته بازان، از لابلای آن کاغذ های باطله تعریف می کرد. نمونه اش نخستین نقشه منتشر شده توسط موسسه سحاب؛ و یا یک شماره از روزنامه ای قدیمی که خبر از اتفاقی خاص در آن روز می داد که به هر دلیل در ذهن ما به عنوان روزی مهم حک شده. این چیزها می تواند برای برخی به قدر وزنِ کاغذش نیز نیارزد (چون خشک و زرد شده و حتی نمی توان لای آن چیزی پیچید یا با آن شیشه ای پاک کرد) و همین ها برای کسی دیگر، شاید دنیا دنیا ارزش داشته باشد.

ماجرای کتاب حاضر از آن جا آغاز می شود که دفتر کهنه ی خاطراتی قدیمی، در میان بساط کهنه فروشی پیدا می شود؛ دفتری که هفتادسال عمر کرده و دربرگیرنده روایت خواب های دختری ست به نام افسر به قلم خود او. این دفتر می توانست در لابلای کاغذهای باطله، خمیر شده و از بین برود؛ اما در دست محققی کنجکاو، با کمک شاگردِ خوش فکرش، بدل به کتابی شده که حالا پیش روی ماست.

سیروس سعدوندیان و شروین نادری با استفاده از تصویر و متن، روایت خود را با خواب نوشته های دختر جوان پیوند زده، و به مدد نشانه هایی از  گذشته که رد آن هنوز در این زمانه قابل پیگیری ست و درآمیختن آن ها با یادگارانی از زندگی در آن ایام، کتابی تدارک دیده اند ویژه که می توان با لذت و علاقه آن را خواند و بارها تورق کرد. کتابی که بسته به حال و هوای ذهنی مخاطب، بخش هایی از آن را می توان دوباره خواند و آن را در قفسه کتاب ها گذاشت تا وقتی که شور سفر کردن به گذشته باز به سراغ آدم بیاید!

چندی پیش کتابی منتشر شد با عنوان «یادته!» با طرح جلدی که یادآور دفترهای مشق دهه شصت بود و درون آن در واقع انبانی درهم و برهم بود از نشانه ها و یادگارهای خاطره برانگیزِ دهه شصت که به شکلی شَلخته و دور از خلاقیت هنری صفحات را پرکرده اند. کتابی که پیدا بود به شکلی شتابزده و با رویکردی بازاری تدارک شده. با این حال فضای خاطره انگیز حاکم بر آن کتاب، به خصوص برای بچه های دهه شصت که حالا سن و سالی از آنها گذشته، ضامن فروش کتاب بود.

کتاب «اشرف جان و رویاهای شهریور» کتابی ست کم و بیش بر این روال، با این تفاوت مهم که با درکی هنرمندانه و ساختاری روایی تدارک شده و البته ما را به زمانی دورتر می برد. روزگار جوانی پدر بزرگ یا مادربزرگ هامان: «تابستان ۱۳۲۰، همان وقت که افسرهای پاگون پوش انگلیسی در شهر قدم می زدند و شهر در بیم و هراس اشغال بود و دخترکان ارمک پوش مدرسه ژاندارک برای فراموش کردن صدای هواپیماهای متفقین، رادیو گوش می کردند و از روی مجله مد پیرهن ژورژت می‎دوختند و پشت در شیرینی فروشی به انتظار جعبه ای نان فرنگی منتظر می ماندند...»

* معرفی کتاب از الف کتاب