بهرام بیضایی:
بیضایی در تهران به دنیا آمد. پدرش شاعر بود و در جوانی از آران به تهران کوچ کرده بود. مانند بسیاری از مشاهیر نسل طلایی ایران، وی نیز هم‌درس و هم‌دوره با بزرگانی چون داریوش آشوری، محمدعلی سپانلو و عبدالمجید ارفعی بود. «آرش» از نوشته‌های ماندگار او در این دوران است. در همین دوران به فیلم و سینما علاقمند شد. با وجود کناره‌گیری از رشتۀ ادبیات در دانشگاه تهران، حاصل پژوهش‌های خود را به صورت کتاب «نمایش در ایران» منتشر کرد که از منابع مهم پژوهشی در این زمینه شد. سپس با بهره‌گرفتن از شیوه‌های تعزیه در آران به نمایش‌نامه‌نویسی گرایش یافت و نمایش‌های موفقی را چون «پهلوان اکبر می‌میرد» به اجرا درآورد. بیضایی در اوایل دهة چهل از اعضای گروه طرفه، و هنگام تشکیل کانون نویسندگان از بنیانگذاران آن بود. او در سال 1357 از کانون نویسندگان کناره گرفت. دهۀ پنجاه را به تدریس در دانشگاه و فیلم‌سازی گذراند. در این دوره آثار بی‌بدیلی چون «چریکۀ تارا» و «مرگ یزدگرد» را به نمایش درآورد و پس از آن تا 18 سال امکان کار تئاتر نداشت و در دهۀ شصت از دانشگاه اخراج شد. در دهۀ هفتاد با مژده شمسایی ازدواج کرد و در همین دوره موفق شد پروانۀ چند کتاب و فیلم و نمایش را بگیرد. اواخر دهۀ هشتاد به استادی بخش ایرانشناسی دانشگاه استنفورد مشغول شد و اوایل دهۀ نود پژوهش مفصل خود دربارۀ «هزار افسان» را به چاپ رساند.
بیضایی با نویسندگانی چون اکبر رادی و فیلمسازانی چون ناصر تقوایی و دیگران در در دگرگونی نمایش و سینما در ایران نقش بسزایی داشت. «باشو، غریبۀ کوچک» از برترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران و فیلم «سگ کشی» پرفروش‌ترین فیلم سال 1380 در ایران شناخته شد. فیلم‌سازی بیضایی همراه با فیلمسازانی چون کیمیایی و تقوایی، سرآغاز فصل جدیدی در سینمای ایران تحت عنوان «موج نو» بوده است. در نمایش‌نامه‌نویسی بیضایی همراه با نمایش‌نامه‌نویسانی چون ساتم الغ بیگ، علی نصیریان، غلامحسین ساعدی و اکبر رادی فصل زرین نمایش‌نامه‌نویسی را در دهۀ 1340 رقم زد.
بیضایی امروز بیش از 4 فیلم کوتاه، 10 فیلم بلند، بیش از چهل فیلم‌نامه، سی نمایش‌نامه و انبوهی آثار پژوهشی منتشر شده و نشده را در کارنامۀ هنری خود دارد و برخی از نمایش‌نامه‌های او به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی و عربی ترجمه و اجرا شده است. بسیاری از آثار بیضایی به لحاظ استفاده از زبان مورد توجه و پژوهش قرار گرفتند و همچنین نگاه ویژۀ او به زن در سینمای ایران مورد تحسین بسیاری از اهل فن قرار گرفته است. تهیۀ فهرستی بلند بالا از آثار و زندگی هنری بیضایی امروزه برای بسیاری قابل دستیابی‌ست اما کاستن هر یک از این آثار به نامی در فهرستی بلند بالا حق مطلب را ادا نخواهد کرد و این جاست که دست به دامان شاعرانگی باید شد. با این حال برخی از آثار این هنرمند عبارتند از:
- فیلم کوتاه: عمو سیبیلو / سفر / گفتگو با باد / قالی سخنگو
- فیلم بلند: وقتی همه خوابیم / سگ کشی / مسافران/ شاید وقتی دیگر/ باشو غریبۀ کوچک / مرگ یزدگرد / چریکه تارا / کلاغ / غریبه و مه / رگبار
- نمایش: عروسکها / ضیافت و میراث / سلطان مار / مرگ یزدگرد / کارنامه بنداربیدخش / بانو آئویی / شب هزار و یکم / مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین / افرا یا روز می‌گذرد / جانا و بلادور / آرش / گزارش ارداویراف / طربنامه
- نمایش‌نامه:
مترسک‌ها در شب و عروسکها: مترسک‌ها / عروسکها
سه نمایش‌نامه عروسکی: عروسکها / غروب در دیاری غریب / قصۀ ماه پنهان
سه برخوانی: اژدهاک / آرش / کارنامۀ بندار بیدخش
میراث و ضیافت: میراث / ضیافت
دیوان نمایش: اژدهاک / آرش / کارنامۀ بندار بیدخش / عروسکها / غروب در دیاری غریب / قصۀ ماه پنهان / پهلوان اکبر می‌میرد / هشتمین سفر سندباد / دنیای مطبوعاتی آقای اسراری / سلطان مار / ضیافت / میراث / چهار صندوق / ساحل نجات / دیوان بلخ / در حضور باد / گمشدگان / راه توفانی فرمان پسر فرمان از میان تاریکی / ندبه / جانا و بلادور / مرگ یزدگرد/ خاطرات هنرپیشۀ نقش دوم / فتح‌نامۀ کلات / پرده‌خانه / جنگنامۀ غلامان / طربنامه / سهراب کشی / مجلس بساط برچیدن / افرا یا روز می‌گذرد / مجلس قربانی سنمار / گزارش ارداویراف / مجلس ضربت زدن / شب هزار و یکم / مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین / تاراج‌نامه
-فیلم‌نامه: عمو سیبیلو / رگبار / عیار تنها / سفر / غریبه در مه / حقایق دربارة لیلا دختر ادریس / چریکه تارا / چشم‌انداز / کلاغ / آهو، سلندر، طلحت و دیگران / قصه‌های میر کفن‌پوش / شب سمور / اشغال / روز واقعه / پروندۀ قدیمی پیرآباد / طومار شیخ شرزین / مسافران / سگ‌کشی / آینه‌های روبرو / داستان باورنکردنی / زمین / عیارنامه / کفش‌های مبارک / تاریخ سری سلطان در آبسکون / باشو غریبۀ کوچک / قلعه کولاک / وقت دیگر شاید / طومار شیخ شرزین / گیل‌گمش / دیباچۀ نوین شاهنامه / پرده نئی / آقای لیر / برگی گمشده از اوراق هویت یک هموطن آینده / سفر به شب / فیلم در فیلم / چه کسی رئیس را کشت؟ / یوانا یا نامه‌ای به هیچ‌کس / گبر گور یا گفتگو با خاک / سیاوش‌خوانی / آوازهای ننه آرسو / حورا در آینه / مقصد / اعتراض / گفتگو با باد / گفتگو با آب / گفتگو با آتش / گفتگو با خاک / ایستگاه سلجوق / اتفاق خودش نمی‌افتد / سند / ماهی / لبۀ پرتگاه / وقتی همه خوابیم
-روایت:
سه برخوانی: اژدهاک / آرش / کارنامۀ بندار بیدخش
حقیقت و مرد دانا
-پژوهش: نمایش در ژاپن / نمایش در ایران / نمایش در چین / ریشه‌یابی درخت کهن / هزار افسان کجاست؟ / نمایش در هند
-گفتارها و گفتگوها: هیچکاک در قاب / گفتگو با بهرام بیضایی / بهرام بیضایی: جدال با جهل