مهاجرت در ادبیات و هنر
کتاب «مهاجرت در ادبيات و هنر»نوشته شيده احمدزاده مجموعه مقالات نقد های ادبی و هنری درباره پديده مهاجرت است.
فهرست مقالات اين کتاب بدين ترتيب است:
دگرگونی نوستالژيا در ادبيات مهاجرت ايران: شيده احمدزاده؛ تأثير مهاجرت نگارگران ايرانی به هند در آثار آنها، بررسی موردی: ميرسيدعلی و عبدالصمد: حسن بلخاری؛ در جستجوی مکان و زمان از دست رفته، نگاهی به کتاب بی در کجا اثر ادوارد سعيد: پروين شيربيشه؛
هويت و مکان؛ پيکرۀ مطالعاتی: کتاب فضا در آثار فروست: منصوره کمالی؛ سفر به فرنگ در دورۀ قاجار: رويکردی پسااستعماری؛ پيکرۀ مطالعاتی: سفرنامههای فرنگ ايرانيان در دورۀ قاجار: مريم لاری؛ بررسی نقش مهاجرت در تخيل هنری با رويکرد بينامتنيت؛ پيکرۀ مطالعاتی: آثار محمود فرشچيان: بهمن نامور مطلق؛
بسط تجربۀ مهاجرت و تخيل کودکی: خوانشی از فيلم بالهای اشتياق: اميرعلی نجوميان؛ آستانۀ مهاجرت در تخيل نايپال: طيبه يموت.
مهاجرت از پديدههايی انسانی است که به زمانی خاص تعلق ندارد؛ زيرا نه فقط در ساختن نخستين جوامع مدنی نقش تعيينکنندهای را ايفاء کرده است، بلکه در طول تاريخ نيز همواره و تا امروزه مهاجرتها تأثيرات شگرفی در شکلگيری يا تحول جوامع بشری داشتهاند.
اين تأثيرات دارای ابعاد گوناگونی همچون فکری، مذهبی، اقتصادی، سياسی، فرهنگی و حتی علمی بوده است. يکی از عرصههای تأثيرگذاری مهاجرت، همانا تخيل ادبی و هنری است.
از ديرباز ميان تخيل و مهاجرت ارتباطی عميق وجود داشته و بسياری از آثار بزرگ ادبی يا هنری متأثر از طرح هجرت، مهاجرت يا مهاجرين بوده است. حضور مهاجرت در ادبيات و هنر چنان گسترده و تأثيرگذاز بوده که گونهها يا زيرگونههای خاص خود را به وجود آورده است.
ادبيات مهاجرت يا هنر ادبيات مهاجرت دستاورد همين حضور است و خود زيرگونههايی مانند ادبيات کارگران مهاجر، هنر تبعيديان و … دارد که پيچيدگی و تنوع اينگونه را بيان می کند.
در حقيقت مهاجرت يک رويداد صرفاً جغرافيايی نيست، بلکه بيش و پيش از آن رويدادی درونی و تخيلی تلقی می شود.
موضوعاتی همانند هويت، شخصيت، بيگانگی، از خود بيگانگی، غربت، نوستالژی، زبان و بسياری ديگر نزد مهاجر به عناصری تخيلساز و تصويرپرداز تبديل می شوند که در شکلگيری آثار ادبی و هنری آنها به طور عميقی تأثيرگذار هستند. متأسفانه ايران که خود يکی از قطبهای تاريخی مهاجرت محسوب می شود، کمتر نسبت به اين موضوع انديشه و دربارۀ آن نوشته شده است.