راز نویسنده

درباره کتاب:

دینو بوتزاتی با رمان بیابان تاتارها، ترجمه سروش حبیبی که در سال ۱۳۴۹ (به عنوان هفدهمین کتاب از مجموعه ی ارزشمندِ «ادبیات امروز») توسط  انتشارات نیل به چاپ رسید، به علاقمندان ادبیات داستانی ایران معرفی شد. چندی بعد، وقتی رمان بیابان تاتارها دستمایه ی ساخت فیلمی سینمایی قرار گرفت؛ بخش هایی از آن در کشور ما (ارگ بم) فیلمبرداری شد. این رمان مهم که در سال ۱۹۴۰ منتشر شده، در سال های اخیر در مجموعه کتاب های داستانهای ایتالیایی نشر کتاب خورشید تجدید چاپ شده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

و حالا نشر کتاب خورشید در این مجموعه که با رویکردی حرفه ای و ترجمه هایی مقبول به شکلی متداوم به ادبیات ایتالیا می پردازد، چاپ دوم مجموعه داستانِ «راز نویسنده» اثر همین نویسنده را با ترجمه نادیا معاونی به بازار فرستاده است. عنوان اصلی این مجموعه داستان، کلومبره است که دینوبوتزاتی آن را در سال ۱۹۶۶ منتشر کرده.

کلومبره در اصل، از قریب به پنجاه داستان کوتاه تشکیل شده که در کتابِ راز نویسنده، نوزده داستان از آن، به فارسی برگردانده شده که راز نویسنده عنوان یکی از همین داستانهاست.
بوتزاتی در این داستانها، به مفاهیمی همچون اضطراب، ترس از مرگ، جادو و رمز و راز در فضایی هجو و سورئال می پردازد. قهرمان اصلی آثار بوتزاتی «سرنوشت» است، سرنوشتی نفوذ ناپذیر و با اختیار تام .

بوتزاتی سال ۱۹۰۶ در ایتالیا به دنیا آمده و در ۱۹۷۲ درگذشته است. دوران نوجوانی و جوانی اش با ایام احاطه و تسلط فاشیسم بر اوضاع سیاسی این کشور مصادف بوده است. در جوانی به خواندن آثار ادگار آلن پو علاقه زیادی داشت که مفاهیمی همچون اضطراب، مرگ، ترس و فضاهایی پررمز و راز، از ویژگی های مهم آثار این نویسنده ی نامدارِ آمریکایی محسوب می شود.

او داستان نویسی را در زمانی آغاز کرد که  مطرح کردن مفاهیم سیاسی در ادبیات رواج بسیار داشت و سایه ی حضور نویسندگان بزرگی چون آلبرتو موراویا، چزاره پاوه زه و الیو ویتورینی (که دارای گرایشات چپ و ضدفاشیستی بودند) بر ادبیات ایتالیا چنان سنگینی می کرد که فرصت عرض اندام چندانی به بوتزاتی نداد؛ به خصوص اینکه آثار او شنا درخلاف جهت جریان حاکم بر ادبیات کشورش محسوب می شد.

بعد از جنگ جهانی دوم، نئورئالیسم  جریان غالب در عرصه ادبیات و هنر ایتالیا بود؛ اما دینو بوتزاتی نویسنده ای با دغدغه های سیاسی محسوب نمی شد و دل مشغولی های دیگری در سر می پروراند. داستانهای او اغلب از مایه های تخیلی و یا سمبولیک بهره می برد. او در واقع به شیوه خود سعی داشت جهان پیرامونش را شناخته و در آثارش منعکس کند.

حتی آن دسته از داستان های بوتزاتی که طرح و فضای کلی آن ها رئالیستی است، پرداخت داستان به سمت نوعی سورئالیسم و تخیل پیش می رود. برای نمونه در مجموعه داستان «راز نویسنده»، داستان «اهمیت درس خواندن» در فضایی کاملا رئال آغاز می شود، اما رفته رفته فضایی وهمناک و سورئال بر آن حاکم می شود. مردی که به دنبال پسرش به مدرسه رفته (مدرسه ای که روزگاری خود محصل آن بوده) یکباره خود را در جلسه امتحانی که روزگاری نیمه تمام گذارده، می یابد. نویسنده در این داستان شخصیت را به گذشته نمی برد، بلکه با آوردن گذشته به زمان حال کیفیتی سورئال به داستان خود می بخشد. چنانچه شخصیت اصلی داستان گذر زمان را در چهره های خاک نشسته معلمانش (که گویی در همه این مدت منتظر آمدن او به جلسه امتحان بوده اند) احساس می کند.

آثار بوتزاتی با وجود سادگی روایی شان از مایه های نمادین و گاه تخیلی و فراواقعگرا برخوردار هستند. چنین سبکی در داستان نویسی درابتدا چندان توجهی بر نیانگیخت و شهرتی که استحقاق آن را داشت، برایش به ارمغان نیامد تا اینکه سرانجام توجه برخی نویسندگان فرانسوی همانند آلبرکامو به آثار او ، ضامن کسب توجه و شهرت آثارش شد. شهرتی که در سال ۱۹۵۸ با انتشار کتاب «شصت داستان» و کسب جایزه استرکا نام او را سر زبانها می اندازد. او در سال ۱۹۶۰ کتابی به نام «تصویر بزرگ» ارائه کرد که کتاب اولین رمان علمی -تخیلی تاریخ ادبیات ایتالیا لقب گرفت. تصویر بزرگ بر دامنه ی شهرت او افزود و او دهه آخر عمر خود را با شهرتی چنان فراگیر پشت سرگذاشت که به او اجازه داد در شصت سالگی، با دختری جوان ازدواج کند و ماجرای این عشق را دستمایه ی یکی از رئالیستی ترین آثار خود قرار دهد!

* معرفی کتاب از الف کتاب