نغمه عشاق (گزیده دیوان حکیم الهی قمشه ای)

دیوان اشعار الهی را از لحاظ سبک و شیوه نخل‌بندی‌های شاعرانه نباید نگریست،زیرا گوینده این اشعار با تتبعات معموله در نظم و نثر پیشینگان انس نگرفته است.

عروض را دماغ موزون او پیدا کرده،قافیه را ذوق فطری او تشخیص داده است.

از این‌رو در بند اصول کلاسیک و دستور ائمه قدیم قرار ندارد و آنچه با ذوق خاص او راست آمده است درست یافته و به کار بسته است.

از هچ‌کس مدح ننموده و به کلی از مدح و اسلوب قصاید مدیحه،که در ادبیات پارسی بابی بزرپ است،کناره گرفته و در غزل نیز به مذاق اهل حال(حالی بین فلسفه و عرفان و شریعت) گرویده است.

اما غزلیات الهی به سبک و شیوه عراقی است،که هنوز هم در عراق رایج می‌باشد.لطف این غزل‌ها آمیزش حقایق است با عبارات و الفاظ عاشقانه،و این شیوه،طریق حافظ و اوحدی است،هرچند مانند حافظ گاهی نتوانسته یا نخواسته است بر روی حقایق عالیه پرده الفاظ و اصطلاحات عاشقانه و رندانه فرو کشد و گاهی از گوشه پرده‌ای حقیقتی عریان نمودار می‌گردد.