حقوق اساسی یا اصول مشروطیت

درباره کتاب:

در سیر تاریخی «اندیشه امروز ایران» و انتشار انتقادی متون، رساله حقوق اساسی یا اصول مشروطیت یکی از رسالاتی است که در تاریخ قانون خواهی ایرانیان و مشروطه طلبان از جایگاه خاصی برخوردار است؛ منصور السلطنه عدل که خود دانش آموخته ی حقوق در اروپا و متصدی چندین مقام قضایی بوده، در این رساله اصول پایه ای و اولیه ی مشروطیت را با موادی از قانون اساسی تازه تأسیس ایران تطبیق داده و متنی قابل توجه به وجود آورده است.

رویداد مشروطیت با تمامی خواسته ها و کنش ها، در صدد ایجاد نظام حقوقی نوینی بوده که در آن حق طبیعی انسان ها به رسمیت شناخته شود، امور قضایی انتظام گیرد، قواعد و قوانینی عرفی و موضوعه پایه ی محاکم و قضاوت قرار داده شود؛ تأسیس پارلمان و تدوین قانون اساسی در گسست از حقوق سنتی و راهسپاری به دادگستری مدرن که حوزه ی شخصی را به رسمیت می شناخت و حوزه ی عمومی را منتظم می کرد، شکل گرفت و ایران زمین به زمره ی ممالک دارای قانون و کنستی توسیون وارد شد. سیر قانون خواهی که پیش از استقرار مشروطیت و با تأسی به ترقی جوامع انسانی در میان برخی از فرهیختگان ایرانی آغاز شده بود، در زمینه های اجرایی به برپایی مجلس شورای ملی منجر شد و در عرصه های نظری، ادبیات حقوقی را به زبان فارسی و ذهنیت ایرانیان وارد ساخت؛ رساله هایی از ملکم خان ناظم الدوله، مستشارالدوله ی تبریزی، پیش نویس نخستین قانون اساسی ایران در زمان ناصرالدین شاه و تأملاتی که دیگر مدرن اندیشان در حقوق جدید داشتند.

مصطفی عدل در سال ۱۳۲۹ خورشیدی به بیماری سرطان در گذشت. این صاحب قلم با تصویب قانون مدنی ایران، شرحی از قانون مزبور تهیه و انتشار داد. کتاب حقوق اساسی یا اصول مشروطیت علاوه بر تدریس در دانشگاه مورد استفاده ی قضات دادگستری نیز بود. این کتاب نزدیک به نیم قرن کتاب مزبور از بهترین منابع حقوق مدنی ایران بوده است.