ائوریپیدس

از نمایشنامه نویسان یونان باستان هیچ یک به اندازه ی ائوریپیدس برای خواننده ی امروزی سخن گفتنی ندارد. مضامین عمده ی آثار او: ستمدیدگی زنان، قساوت و بیهودگی جنگ و درماندگی و ابتذال فاتحان، تعارض میان آزادی و نظم، ایمان و عقل و احکام جزمی و واقعیت، هنوز هم انسان امروزی را به خود مشغول داشته است. نمایشنامه های او به یاد ما می آرد که انسان بودن به چه معناست.

 

ارسطو او را تراژیک ترین نمایشنامه نویس می خواند و برخی دیگر او را نخستین شاعر دموکراسی لقب داده اند. ائوریپیدس هنرمندی سنت شکن بود. او هسته ی اصلی اسطوره را حفظ می کرد اما در روایت داستان و پردازش شخصیت ها راه خود را می رفت. زمانه ی ائوریپیدس با ظهور فیلسوفانی چون سقراط و پروتاگوراس جهش بزرگی در فرهنگ یونان پدید آورد و این تحول در هنر آن زمان، خاصه در تراژدی های ائوریپیدس بازتاب یافت. او متفکری شکاک بود، ذهنی جستجوگر و خرده سنج داشت که با پاسخ های متعارف قانع نمی شد. بسیاری از باورهای اهل زمانه را آماج تردید و انتقاد می کرد و از همین روی میان مردم هم روزگار خود چندان محبوبیتی نداشت. قدر والای او در قرن چهارم ق.م. شناخته شد و بار دیگر در قرن بیستم در کانون توجه قرار گرفت. نمایشنامه نویسان رمی، ازجمله مشهورترین ایشان یعنی سنکا ائوریپیدس را استاد و راهنمای خود می شمردند و میراث او از طریق ایشان به نمایشنامه نویسان عهد رنسانس رسید.

 

در این مجموعه پنج نمایشنامه را که بی گمان در شمار بزرگ ترین دستاوردهای اوست گرد آورده ایم. هریک از این نمایشنامه ها جنبه ای از تفکر و دغدغه های انسانی این شاعر بزرگ را به ما نشان می دهد و در همه ی آن ها با شاعری آشنا می شویم که زبان شعر را تا اوجی دست نیافتنی تعالی بخشیده است.