قصه هفت کلاغ (کودکانه های بامداد)

درباره کتاب:

وقتی سخن از احمد شاملو به میان می آید بیش از هر چیز به یاد اشعار او می افتیم، اما او در کنار شعر که اصلی ترین حوزه فعالیتش محسوب می شود، فعالیت های گوناگونی داشته که اهمیت برخی از آن ها از اشعاری که سروده کمتر نبوده؛ به ویژه کارنامه او در زمینهٔ ادبیات عامه که در قالب مجموعه کتاب کوچه وارد بازار کتاب شده است.

شاملو در حوزه ادبیات کودک نیز تجربیاتی گسترده داشته، نه تنها اشعاری برای کودکان سروده و یا بازسرایی کرده، بلکه داستان هایی برای کودکان نوشته و همچنین بازنویسی کرده. کتاب هایی که برخی از آن ها علاوه بر شکل مکتوب آن که همراه با تصویرسازی های زیبا بوده، در قالب دکلمه به صورت نوار نیز عرضه شده است.

دو کتاب ملکه سایه ها و قصه هفت کلاغون که به تازگی توسط  نشر چشمه تحت عنوان «کودکانه های بامداد» به شکلی مقبول منتشر و به بازار عرضه شده است. در این حوزه از فعالیت های او جای می گیرند. این دو کتاب که مزین هستند به تصویرسازی هایی زیبا از ضیاءالدین جاوید نخستین بار قریب به چهل وپنج سال پیش در اواخر دهه چهل منتشرشده بودند و مدت ها بود که از جمله آثار نایاب شاملو محسوب می شدند.

شاملو این دو داستان را در قالب صوتی و به صورت نوار نیز با صدای خودش برای بچه منتشر کرده بود. ویژگی قابل اشاره این دو داستان زمینه فولکلوریک آن هاست و ریشه ی که در قصه های عامیانه و باورهای مردمی دارند.

قصه هفت کلاغون حکایت هفت برادر است که در پی آوردن آب برای خواهرشان که تازه به دنیا آمده سوی چشمه می روند. هریک از این برادران در تلاش است که زودتر به سرچشمه رسیده و آب بردارد. رقابت بین آن ها نهایتاً به درگیری ختم شده و باعث شکسته شدن کوزه هایشان می شود. پدرشان آن ها را نفرین می کند و پسران به ‏شکل هفت کلاغ درمی آیند که روزها پرنده اند و شب ها انسان . وقتی هشت سال بعد وقتی خواهرشان قصه ی برادرانش را می شنود پی به غصه پدر مادرش برده و می کوشد برادرانش را از این شرایط برهاند و....

ملکه سایه ها حکایتی ست برخوردار از تبار ارمنی که شاملو به سلیقه و نثر خود آن را بازنویسی کرده است. خواهر و برادری خوب و خوش ایام می گذرانند. روزی خواهر آرزو می کند که کبوتر سفیدی شود با برآورده شدن این آرزو برادرش که او را گم کرده در جستجوی او همه جا را زیر پا می گذارد تا به کاخ خورشید شاه می رسد. از خورشید شاه می شنود که خواهرش و دخترانی دیگر اسیر ملکه ی سایه ها هستند و برای نجات آن ها باید انگشت دست خود را ببرد و از خون خود به آن ها بمالد. جوان راه کاخ ملکه ی سایه ها در پیش گرفته و می کوشد زندانیان این کاخ را نجات دهد. سی ونه دختر آزاد می شوند اما خواهر او در میانشان نیست. برادر در پی خواهر با ماجراهایی دیگر روبه رو می شود و...

شاملو نه فقط به شکل کتاب، بلکه در جُنگ ها و نشریات ادبی گوناگون داستان های کودکانه دیگری نیز دارد که پراکنده و دور از دسترس علاقه مندان مانده اند. در دل یازده مجلدی که تاکنون از کتاب کوچه منتشرشده نیز داستان های دیگری نیز در همین حال و هوا وجود دارند که انتشار آن ها در قالب کتاب هایی مستقل به همراه تصویرسازی هایی همانند آنچه در دو کتاب حاضر شاهد هستیم می تواند زمینه انتشار کتاب های متنوع و متعددی برای این گروه سنی باشد. با توجه به رویکرد مجموعه گرایانه نشر چشمه در انتشار این کتاب، می توان امیدوار بود که در آینده شاهد کتاب های دیگری نیز به قلم شاملو در مجموعه کودکانه های بامداد باشیم.

در شرایطی که ادبیات کودک و نوجوان در بازار کتاب تا حد زیادی تحت الشعاع آثار ترجمه شده خارجی به خصوص با مضامین نامتجانس با فرهنگ این دیار است. تداوم انتشار کتاب هایی ازاین دست، می تواند زمینه مناسبی برای رقابت با کتاب های کودک وارداتی باشد!

کودکانه های بامداد می تواند پیشنهاد بسیار خوبی باشد برای آن ها که دوست می دارند فرزندانشان با کتاب مأنوس شوند. پس چه بهتر که این انس با کتاب هایی باشد که ریشه در داستان های سنتی و فولکلوریک کشور خودمان داشته باشند.

* معرفی کتاب از الف کتاب