زیبا

درباره کتاب:

لودمیلا اولیتسکایا در یکی از داستان های کتاب حاضر (زیبا) با عنوان «دوست عرب من» که به نظر برگرفته از خاطرات حضور او در همایش نویسندگان پاریس است در پاسخ به سؤالی که از او نظر مردم روسیه را می پرسند، می گوید:

«مردم در روسیه چه فکر می کنند؟ مسلماً مثل من فکر نمی کنند. به طورکلی من نمی توانم نماینده هیچ اجتماع مشخصی باشم، چون ازنظر فرهنگ روسی، ازنظر خونی یهودی و ازنظر دینی مسیحی هستم.»

این ویژگی را می توان یکی از دلایل شکل گیری  تفاوت های دانست که این نویسنده و نوع نگاه او با دیگر داستان نویسان دارد، تفاوت هایی که نمود آن را در آثار او و نگاه حاکم بر آنها دید.

لودمیلا اولیتسکایا یکی از مشهورترین داستان نویسان روسیه امروز است که آثارش با تحسین بین المللی بسیاری روبه رو شده است. او جایزه معتبر هنری کشور اتریش را به عنوان نویسنده ای اروپایی که آثاری شایسته تحسین دارد، به خود اختصاص داده است.

اولیتسکایا به سال ۱۹۴۳ در روسیه به دنیا آمده است. تحصیلات او در رشته بیولوژیک در دانشگاه مسکو بود که پس از گذراندن آن در فرهنگستان علوم شوروی سابق به عنوان کارشناس ژنتیک مشغول به کار شد. چندی بعد نوشتن یک مقاله کار دست او داد و از کار اخراج شد و تصمیم گرفت که کار دولتی را کنار بگذارد. سپس به مدرسه ای هنری که به یهودیان تعلق داشت رفت و برای تئاترهای عروسکی و کودکانه نمایش نامه می نوشت.

فعالیت رسمی خود به عنوان یک داستان نویس را بسیار دیر آغاز کرد. تقریباً پنجاه ساله بود که نخستین کتاب داستانی خود را منتشر کرد. البته او پیش از آن (در دهه هشتاد) داستان هایی کوتاه و چندین نمایشنامه نوشته بود که برخی از آن ها برای ساخت فیلم و مجموعه تلویزیونی مورد اقتباس قرار گرفتند.

آثار او تاکنون به بیست و شش زبان ترجمه شده و نزدیک به نوزده جایزه داخلی و خارجی را نیز برایش به ارمغان آورده است. اولیتسکایا که امروز از شهرتی جهانی برخوردار است. نخستین زنی بوده است که برنده جایزه بوکر روسی شده است. علاوه بر اقتباس هایی که از روی آثار او انجام شده، خود او نیز تجربه هایی درزمینهٔ فیلم نامه نویسی داشته است. شهرت و اعتبار این نویسنده زمینه ای بوده تا وارد حرکت های انسانی بشردوستانه و همچنین فعالیت های اجتماعی و سیاسی شود.او از مدافعان حقوق اقلیت های قومی، نژادی و مذهبی در روسیه است و در سال ۲۰۱۴ او یکی از سخنرانان در تظاهرات ضد جنگ در مسکو بود.

«زیبا» شامل ۱۳ داستان و داستانک از آثار پراکنده این نویسنده است که توسط مترجم آن ها گردآوری و در قالب یک کتاب به مخاطب فارسی زبان عرضه شده است. این داستان ها اغلب از زبانی ساده برخوردارند؛ چنانکه گویی نویسنده تعمداً از زبانی ساده (البته نه سطحی) برای این داستان ها استفاده کرده است تا با دیگر عناصر داستانی بکار گرفته شده در این آثار انطباق داشته باشد. این مسئله تمهیدی ست که او برای هر چه نزدیک تر کردن داستان هایش بازندگی بکار گرفته است و اتفاقاً همین مسئله باعث شده است آثار او در دیگر فرهنگ ها و زبان ها نیز کارکرد خود را حفظ کرده و درواقع به آثار غیربومی و یا برخوردار از ویژگی جهانی بدل شوند. چراکه ذات زندگی و لحظات ناب و بی واسطه انسانی که ریشه در درونی ترین احساس ها و دم دست ترین کنش ها دارند در همه جای دنیا یکی ست.

اولیتسکایا می گوید از نویسندگانی نیست که از پیش به طراحی مصنوعی آثارشان می پردارند، بلکه طراح داستان های او خود زندگی ست. این نکته یکی از ویژگی های مهم داستان های این نویسنده روس محسوب می شود، او خود را در ساختارها محدود نمی کند، اجازه می داستان او را با خود ببرد و تا حد زیادی به قریحه و غریزه آنی داستان نویسی خود اعتماد می کند.

در داستان های او شاهد وقوع اتفاقاتی ساده هستیم اما این سادگی به معنای پیش پاافتادگی نیست، بلکه نویسنده می کوشد مفاهیم انسانی و حتی پارادوکس های حاکم بر زندگی را با استفاده از همین اتفاقات ساده به مخاطب منتقل کند. برای نمونه داستان زیبا که عنوان کتاب نیز از آن گرفته شده است نشان می دهد که چگونه یکی از مهم ترین مواهب خداوند به انسان، می تواند به مهم ترین چالش زندگی او بدل شود و کارکردی معکوس داشته باشد؛ به خصوص وقتی فرد درک درستی از شرایط و روابط انسانی نداشته باشد.

* معرف کتاب از الف کتاب