تا سر زلف عروسان سخن

درباره کتاب:

دولت آبادی در این کتاب گزیده ای از مهم ترین متون منثور فارسی از قرن سوم تا قرن دوازدهم هجری را پیش رویِ مخاطبان قرار داده است. داستان «کیومرث و پادشاهی او» از کتاب «تاریخ طبری» محمد بن جریر طبری و «قصه یوسف» از «تفسیر طبری» دو داستان افتتاحیه کتاب است. این دو متن متعلق به قرن سوم هجری هستند.

گزیده های انتخاب شده از متون قرن چهارم هجری نیز به این شرح است: بخش «مقدمه» از «شاهنامه ابومنصوری» نوشته ابومنصور معمری، «فصل در ذکر ترتیب دادن انوشیروان اقطاع بر سپاه خویش» از کتاب «تاریخ بلعمی» نوشته ابوعلی محمد بن محمد بلعمی و «ذکر ابتدای فتح بخارا» از کتاب «تاریخ بخارا» نوشته ابوبکر محمد بن جعفر نرخشی.

«قصه آدم» از «تفسیر عتیق نیشابوری»، «مولود محمد مصطفی» از «تاریخ سیستان»، «ابوالعلا معری در معرةالنعمان» از «سفرنامه ناصرخسرو»، «ذکر احوال بوسهل محمد بن حسین زوزنی عارض و فروگرفتنِ او» از «تاریخ بیهقی»، «در آیین دوست گرفتن» از «قابوس نامه » عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر، «بخشی از نوروزنامه» خیام و «حقیقت تفکر» از «کیمیای سعادت» امام محمد غزالی، نیز گزیده های انتخاب شده از متون قرن پنج هجری هستند.

گزیده های انتخاب شده از متون قرن ششم هجری نیز به این شرح است: «خروج بابک» و «زن زیرک» هر دو از «سیاست نامه» خواجه نظام الملک طوسی، «داستان برزوی پزشک که کتاب کلیله و دمنه از هندوستان چگونه آورد» از «افسانه های بیدپای» محمد بن عبدالله بخاری، «مقامات ابوسعید ابوالخیر» از «اسرار التوحید» محمد بن منور و «ذکر ابراهیم ادهم» از «تذکرةالاولیا» فریدالدین عطار نیشابوری.

«تحمل و طاقت یعقوب لیث»، «پیرزن نیرنگ باز»، «قباد و دزدان جواهر»، «عمر و اسیر ایرانی»، «حیله رای هند»، «دو شمشیر در یک نیام» و چند حکایت دیگر، همه از کتاب «جوامع الحکایات و لوامع الروایات» سدیدالدین محمد عوفی، حکایت هایی از «گلستان سعدی» و قسمت هایی از «مقامات شمس تبریزی» نیز گزیده متون انتخاب شده از قرن هفتم هجری است.

پایان کتاب نیز روایت ها و داستان های مطرح شده از شب 586 تا 596 «هزار و یک شب» عبداللطیف طسوجی است. «هزار و یک شب» متعلق به قرن دوازدهم هجری است.

دولت آبادی در مقدمه کوتاه خود بر این کتاب نوشته است: «این به گزین سخن پارسی به چند انگیزه فراهم آمد در گذر سالیان؛ نخست توجه بیشتر به نثر ــ نوشتار، دیگر توجه به شیوه روایی گزیده ها. دو دیگر نگاهکی هرچند گذرا به پراکنده هایی از تاریخ ــ اسطوره، همچنان که به ما رسیده است از برکت پژوهش اهل دانش و تحقیق. استادانی که مدیون ایشانیم به اعتبار هموار کردن دشواری های کار پژوهش در یکصد سال هنوز جاری. پس از دیگر انگیزه من در این فراهم، ادای دین است به یکایک آموزگارانی که کتب منبع این گزینه ها را ویراسته پیشِ روی ما نهاده اند؛ و دیگر این که مگر این دفتر را نشانی باشد وانهاده پیش نگاه جوانانی که چون به من می رسند، اشاره می کنند به ادبیات قدیم پارسی؛ و با ایشان بگویم نشانه هایی از آن در این دفتر فراهم شده است.»